Психологиялық стресс және оның адам өміріне әсері

Рефераттың тақырыбы: Психологиялық стресс және оның адам өміріне әсері

Кіріспе

Психологиялық стресс — адам ағзасының түрлі жағдайларға, оқиғаларға және өмірлік өзгерістерге деген жауап ретінде пайда болатын эмоциялық және физиологиялық күй. Бұл процесс адамның жеке өміріне және денсаулығына айтарлықтай әсер етуі мүмкін. Стресс адам өмірінің көптеген аспектілерінде кездеседі және әртүрлі факторларға байланысты оның пайда болуы мен ұзақтығы өзгереді. Бұл рефератта стресстің түрлері, оның ағза мен психикаға әсері, сондай-ақ стрессті басқару тәсілдері қарастырылады.

Стресс түсінігі және түрлері

Стресс – ағзаның физиологиялық және психологиялық өзгерістеріне әкелетін күй. Бұл сөз алғаш рет 1936 жылы канадалық физиолог Ганс Селье тарапынан енгізілген және ол ағзаның түрлі ауыртпалықтарға деген реакциясы ретінде анықталған.

Стресстің бірнеше түрлері бар:

1. Жедел стресс (акутты стресс) – бұл қысқа уақытқа созылатын стресс, мысалы, маңызды шараға қатысу, сынақ немесе жұмыс сұхбаты. Мұндай стресс ағзаға қысқа мерзімде оң әсер етіп, оны белсенділікке, қорғанысқа немесе күш салуға итермелейді.
2. Созылмалы стресс – бұл ұзақ уақытқа созылатын, үнемі күйзеліс тудыратын стресс. Мұндай стресс адамды физикалық және психологиялық тұрғыдан қажытып, денсаулыққа зиян келтіреді.
3. Қорқыныш немесе жарақатқа негізделген стресс – адамның өміріне қауіп төндіретін жағдайларда, мысалы, табиғи апаттар, жол апаттары, аурулар немесе өз өмірінің қауіпсіздігіне деген қатты алаңдаушылық кезінде пайда болады.

Стресс және денсаулыққа әсері

Стресс ұзақ уақыт бойы ағзада сақталса, оның денсаулыққа теріс әсері болуы мүмкін:

1. Жүрек-қан тамырлары аурулары – стресс жүрек ауруларының, инфаркт пен инсульт сияқты аурулардың қаупін арттырады, себебі стресстік жағдайлар жүрек соғуын жиілетеді және қан қысымын көтереді.
2. Иммундық жүйенің әлсіреуі – ұзақ уақыт бойы стресс адамның иммундық жүйесін әлсіретіп, ағзаны инфекцияларға осал етеді.
3. Ас қорыту жүйесінің бұзылуы – стресс асқазан мен ішек ауруларын тудыруы мүмкін, мысалы, асқазан жарасы немесе іш қату.
4. Психологиялық бұзылулар – стресс депрессия, мазасыздық және ұйқысыздық сияқты психологиялық проблемалардың пайда болуына себеп болуы мүмкін.

Стрессті басқару әдістері

Стрессті басқару мен жеңу үшін бірнеше әдістер бар:

1. Физикалық белсенділік – дене жаттығулары мен спорт стрессті жеңуге көмектеседі. Физикалық белсенділік ағзаны релаксацияға итермелейді, эндорфиндер өндіріліп, көңіл-күй жақсарады.
2. Медитация мен йога – бұл әдістер стресс деңгейін төмендетуге көмектеседі, тыныштық пен ішкі бейбітшілікті қалпына келтіреді.
3. Дұрыс тамақтану – стресс жағдайында дұрыс тамақтану өте маңызды. Қалқанша безінің, ас қорыту жүйесінің және жүректің жұмысын жақсартатын дәрумендер мен минералдарға бай тағамдарды тұтыну керек.
4. Әлеуметтік қолдау – жақын адамдармен қарым-қатынас жасау және психологиялық көмек алу адамның стресс жағдайымен күресуіне ықпал етеді.
5. Тыныс алу жаттығулары – терең тыныс алу мен релаксация жаттығулары ағзаны тыныштандырып, стрессті жеңілдетеді.

Қорытынды

Стресс – адам өмірінің әртүрлі кезеңдерінде кездесетін, ағза мен психикаға әсер ететін табиғи реакция. Алайда ұзақ уақыт бойы созылатын стресс денсаулыққа үлкен қауіп төндіреді. Сондықтан стрессті тиімді басқару, ағзаны физикалық және психологиялық тұрғыдан қолдау өте маңызды. Әрбір адам стресстен қорғанудың және оны жеңудің түрлі әдістерін білуі керек. Психологиялық және физикалық тұрғыдан сау адам стресспен күресе алады және оның теріс әсерлерін азайту үшін дұрыс стратегияларды қолдана алады.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Селигман, М. (2000). Стресс және психология: Адамның бейімделу жолдары.
2. Лазарус, Р. (1993). Стресс, эмоциялар және бейімделу.
3. Канн, Д. (2015). Стресс және денсаулық: Күресу тәсілдері мен әдістері.