Адамның өз-өзіне сенімі және оның психологиялық аспектілері

Рефераттың тақырыбы: Адамның өз-өзіне сенімі және оның психологиялық аспектілері

Кіріспе

Өз-өзіне сенім – бұл адамның өз қабілеттеріне, күшіне және мүмкіндіктеріне деген сенімі. Ол адамның өмірлік жетістіктеріне, шешімдер қабылдауына және қиындықтарды жеңуіне тікелей әсер етеді. Адамның өз-өзіне сенімі психологиялық тұрғыдан маңызды аспект болып табылады, өйткені ол жеке тұлғаның өзін-өзі бағалауынан, қоршаған ортаға деген көзқарасынан және ішкі сенімдерінен туындайды. Бұл рефератта өз-өзіне сенімнің психологиялық маңызы, оның дамуы мен төмендеуі және осы сенімді қалай нығайтуға болатындығы қарастырылады.

Өз-өзіне сенімнің психологиялық мәні

Өз-өзіне сенім адамның ішкі дүниесі мен сыртқы әрекеттерінің үйлесімін көрсетеді. Ол адамның қиындықтар мен сынақтарға қарсы қалай тұрып, оларды жеңуге қабілетті екендігін білдіреді. Өз-өзіне сенімнің болуы адамды батылдыққа, мақсатқа жетуге ұмтылуға және өмірдің түрлі жағдайларында бейімделуге дайын етеді. Психологиялық тұрғыдан алғанда, өз-өзіне сенім адамның өзіне деген құрметінен, өзін-өзі бағалауынан, шындыққа сәйкес келетін өзін танудан туындайды.

Өз-өзіне сенімнің компоненттері

1. Өзін-өзі бағалау – адамның өзіне деген ішкі бағасы мен өзін қалай қабылдауы. Бұл компонент адамды қоршаған әлемге деген көзқарасын қалыптастырады және өзін-өзі бағалау төмен болғанда адамда сенімсіздік пен мазасыздық пайда болуы мүмкін.
2. Өзін-өзі тану – өз күш-жігері мен әлсіз тұстарын, қабілеттерін дұрыс түсіну. Өз-өзіне сенімді адам өз мүмкіндіктерін бағалай отырып, өмірде маңызды мақсаттарға жетуге тырысады.
3. Позитивті ойлау – қиын жағдайларда да оптимистік көзқарасты сақтау. Позитивті ойлау адамның стресстік жағдайлармен тиімді күресуіне мүмкіндік береді және өмірге деген сенімін сақтайды.
4. Қабылдау және шешім қабылдау – өзін-өзі сенімді адам кез келген жағдайды қабылдай отырып, дұрыс шешімдер қабылдауға қабілетті болады. Бұл шешімдер оның өмірінде маңызды рөл атқарады.

Өз-өзіне сенімнің даму жолдары

Өз-өзіне сенімділік адам өмірінде біртіндеп дамиды. Адамның осы сенімін қалыптастыру үшін бірқатар факторлар маңызды:

1. Отбасы мен тәрбиенің рөлі – бала кезінен дұрыс тәрбие мен қолдау алу адамның болашақтағы өз-өзіне деген сеніміне үлкен әсер етеді. Отбасындағы махаббат, қолдау және құрмет өз-өзіне сенімділіктің бастапқы негіздерін қалыптастырады.
2. Әлеуметтік қолдау – достар мен қоғамның қолдауы адамның өзін-өзі бағалауына және сеніміне ықпал етеді. Әлеуметтік байланыстар адамның өзінің маңызды екендігін сезінуіне көмектеседі.
3. Жетістіктер мен тәжірибе – адам өмірінде біртіндеп жетістіктерге жетіп, қиындықтарды жеңген сайын өзіне деген сенімі артады. Бұл сенім адамның өзін бағалауы мен қабілеттерін дұрыс түсінуіне көмектеседі.
4. Өзін-өзі дамыту – жаңа дағдыларды игеру, білім алу және жеке тұлғалық өсу адамның өзіне деген сенімін нығайтады. Өзінің дамуына жауапкершілікпен қараған адам өз күшіне сенімді болады.

Өз-өзіне сенімнің төмендеуі және оның салдары

Өз-өзіне сенімнің төмендеуі адамның психологиялық жағдайына теріс әсер етеді. Бұл сенімсіздік келесі салдарларға әкелуі мүмкін:

1. Депрессия және мазасыздық – өз-өзіне сенімсіздік депрессия мен мазасыздықтың негізгі себептерінің бірі болып табылады. Мұндай күй адамның өмірін қиындатады және әлеуметтік байланыстарды бұзады.
2. Шешім қабылдауда қиындықтар – сенімсіздік адамды шешім қабылдаудан қорқуға итермелейді. Бұл оның өмірінде тұрақсыздық пен белгісіздік туғызады.
3. Төмен өнімділік – өзіне сенімсіз адам өзін ешқашан лайықты деп есептемейді, бұл оның қызметінде нәтижеге жетуге кедергі болады.
4. Қарым-қатынастардағы қиындықтар – өз-өзіне сенімсіздік жеке және кәсіби қарым-қатынастарға әсер етеді. Мұндай адамдар өз сезімдерін жеткізуде, эмоцияларымен бөлісуде және өз пікірін айтуда қиындықтар туғызады.

Өз-өзіне сенімділікті қалай арттыруға болады?

Өз-өзіне сенімділікті арттыру үшін бірқатар әдістерді қолдануға болады:

1. Өзін-өзі қабылдау – адам өзін қабылдап, барлық кемшіліктері мен жетістіктерін дұрыс бағалауы қажет. Өзін-өзі қабылдау адамның өзіне деген сенімін нығайтады.
2. Қабылданған шектеулерді жеңу – адамдар өз мүмкіндіктерін шектейтін шектеулермен күресуі керек. Әрбір сәтті жеңіс өз-өзіне деген сенімділікті арттырады.
3. Жоспарлар мен мақсаттар қою – мақсат қою және оған жету адамның өзіне деген сенімін нығайтады. Алдына нақты мақсат қойып, сол мақсатқа жетуге бағытталған әрекеттер жасау сенімділікті арттырады.
4. Позитивті ойлау – әр жағдайды оптимистік тұрғыдан қарау өз-өзіне сенімділікті арттырады. Позитивті ойлар адамды қиындықтардан өтуден қорықпай, өмірге деген сенімділікті сақтауға көмектеседі.

Қорытынды

Өз-өзіне сенім – адамның психологиялық әл-ауқатының және өмірлік жетістіктерінің негізі болып табылады. Ол адамның мінез-құлқына, шешімдер қабылдауға, қиындықтарды жеңуге және жаңа мүмкіндіктерді көруге ықпал етеді. Өзін-өзі сенімді адам өзінің өмірін дұрыс басқара алады, ішкі бейбітшілігін сақтап, әлеммен жақсы қарым-қатынаста болады. Өз-өзіне сенімділікті арттыру үшін жеке тұлға өзін-өзі дамытуға, дұрыс көзқарас қалыптастыруға және мақсаттарға ұмтылуға тиіс.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Корнелия, К. (2010). Өз-өзіне сенім: психологияның негіздері.
2. Гарднер, Х. (2004). Тұлғаның психологиясы: сенім және мотивация.
3. Левинсон, Д. (2003). Жеке тұлға және оның сенімі.