Стресс және оның адам денсаулығына әсері

Рефераттың тақырыбы: Стресс және оның адам денсаулығына әсері

Кіріспе

Стресс – бұл адам ағзасының әртүрлі жағымсыз жағдайларға, қысымға, сыртқы және ішкі орта факторларына жауап ретінде пайда болатын физиологиялық және психологиялық реакция. Стресс адам өмірінің түрлі кезеңдерінде кездеседі және оның ағзаға әсері көп қырлы. Бұл рефератта стресстің анықтамасы, оның түрлері, ағзаға әсері және стресс жағдайында қалай әрекет ету керек екендігі қарастырылады.

Стрестің анықтамасы және түрлері

Стресс – бұл ағзаның сыртқы немесе ішкі ортаның өзгерістеріне бейімделу және оған жауап беру үдерісі. Бұл жағдайда адам ағзасы физикалық және психологиялық тұрғыдан өзгерістерге ұшырайды.

Стресстің негізгі түрлері:

1. Еңбек немесе күнделікті өмірдегі стресс – бұл күнделікті өмір мен жұмыста кездесетін қалыпты стресстік жағдайлар. Ол жұмыстағы ауыр жүктеме, уақыт тапшылығы немесе қаржылық қиындықтармен байланысты болуы мүмкін.
2. Травматикалық стресс – бұл адамның өміріне қауіп төндіретін, ауыр психологиялық әсер қалдыратын оқиғаларға жауап ретінде пайда болатын стресс. Мысалы, табиғи апаттар, жол апаттары, ауыр аурулар немесе жақын адамының өлімі.
3. Қысым (хроникалық стресс) – бұл адам өмірінде ұзақ уақыт бойы орын алатын стресс. Мұндай күй ұзақ уақыт бойы сақталып, адамның психологиялық және физиологиялық жағдайына теріс әсер етуі мүмкін.
4. Акутты стресс – стресс жағдайының қысқа уақытқа созылуы. Бұл әдетте күтпеген немесе жаңа жағдайларға жауап ретінде пайда болады, мысалы, маңызды емтиханға дайындық немесе жұмыс сұхбаты.

Стресс пен адамның ағзасына әсері

Стресс адам ағзасына әртүрлі түрде әсер етеді. Оның әсері физикалық, психологиялық және эмоциялық жағдайларға байланысты болуы мүмкін:

1. Физиологиялық әсерлері – стресс кезінде ағзада түрлі физиологиялық өзгерістер болады. Мысалы, жүрек соғысы жылдамдайды, қан қысымы көтеріледі, тыныс алу жиіленеді. Бұл өзгерістер қысқа мерзімде ағза үшін пайдалы болуы мүмкін, бірақ ұзақ уақыт бойы жалғасса, денсаулыққа зиянды болады.
2. Психологиялық әсерлері – стресс адамның көңіл-күйін төмендетіп, депрессия, мазасыздық, ашуланшақтық сияқты психологиялық мәселелерге әкелуі мүмкін. Ұзақ уақыт бойы стресс адамның психологиялық әлсіздігіне, мотивацияның төмендеуіне және өмірге деген қызығушылықтың жоғалуына әкелуі мүмкін.
3. Эмоциялық әсерлері – стресс адамның эмоциялық тұрақтылығына әсер етеді. Ол адамның өз сезімдерін бақылауын қиындатады, нәтижесінде агрессия, қорқыныш немесе эмоционалдық үзіліс пайда болуы мүмкін.

Стресс пен денсаулыққа зиянды әсерлер

Стресс ұзақ уақыт бойы ағзада сақталса, оның денсаулыққа бірнеше зиянды әсері болуы мүмкін:

1. Жүрек-қан тамырлары аурулары – ұзақ мерзімді стресс жүрек аурулары, инфаркт және инсульт сияқты аурулардың қаупін арттырады.
2. Иммундық жүйенің әлсіреуі – стресс ағзаның иммундық жүйесін әлсіретіп, инфекцияларға төзімділігін төмендетеді.
3. Ас қорыту жүйесінің бұзылуы – стресс асқазан ауруларының пайда болуына, іш қату немесе диарея сияқты ас қорыту жүйесінің бұзылуына себеп болуы мүмкін.
4. Психикалық бұзылулар – ұзақ мерзімді стресс депрессия, мазасыздық, ұйқысыздық сияқты психикалық бұзылуларға әкелуі мүмкін.

Стресс деңгейін төмендету және оны басқару әдістері

Стресс деңгейін төмендету және оның адам денсаулығына теріс әсерін азайту үшін бірнеше әдістерді қолдануға болады:

1. Денсаулықты сақтау – жүйелі түрде физикалық жаттығулар жасау, дұрыс тамақтану және жеткілікті ұйықтау стресс деңгейін төмендетеді.
2. Тыныс алу жаттығулары – тыныс алу техникалары, йога және медитация стресс деңгейін төмендетуге көмектеседі, денені тыныштандырады және психологиялық жағдайды жақсартады.
3. Әлеуметтік қолдау – жақын адамдармен қарым-қатынас, психологиялық кеңес беру немесе стрессті бөлісу стресс деңгейін төмендетуге ықпал етеді.
4. Уақытты басқару – жұмыс пен жеке өмірдің арасындағы баланс жасау, уақытты дұрыс жоспарлау стресстен құтылуға көмектеседі.
5. Позитивті ойлау – стресстік жағдайлармен күресуде позитивті ойлау мен оптимизм маңызды рөл атқарады. Оған сәйкес, адам өзінің күйін қабылдап, шешімдер іздейді.

Қорытынды

Стресс – адамның өміріндегі табиғи процесс, бірақ оның ұзақ уақыт бойы сақталуы денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін. Адамның ағзасы стресс жағдайына бейімделуге қабілетті, бірақ бұл жағдайдың ұзаққа созылуы түрлі ауруларға себеп болуы мүмкін. Сондықтан стресс деңгейін бақылау, тиімді басқару және оны төмендету әдістерін қолдану адамның денсаулығын сақтау үшін маңызды болып табылады.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Селигман, М. (2000). Психология здоровья: Стресс және оның басқарылуы.
2. Канн, Д. (2015). Стресс және денсаулық.
3. Лазарус, Р. (1993). Стресс, эмоциялар және бейімделу.