Рефераттың тақырыбы: Психологиялық қорғаныс механизмдері
Кіріспе
Психологиялық қорғаныс механизмдері – бұл адамда кездесетін ішкі жанжалдардан немесе сыртқы жағымсыз әсерлерден қорғануға бағытталған, бейсаналық түрде жүзеге асатын психологиялық процестер. Бұл механизмдер адамның эмоционалдық күйзелістерін жеңілдетуге, оның психикалық тұрақтылығын сақтауға көмектеседі. Бірақ олар кейде жеке тұлғаның дамуында кедергі болуы мүмкін. Бұл рефератта психологиялық қорғаныс механизмдерінің түрлері, олардың психологиядағы маңызы және қолданылуы қарастырылады.
Психологиялық қорғаныс механизмдерінің анықтамасы
Психологиялық қорғаныс механизмдері – бұл адамның жан дүниесін қорғау және ішкі келіспеушіліктерден немесе сыртқы қысымнан қорғану үшін қолданылатын бейсаналық тәсілдер. Олар адамның стреске немесе басқа да жағымсыз жағдайларға реакциясының бір бөлігі болып табылады. Бұл механизмдер адамның эмоциялық ауыртпалықты жеңілдетіп, психологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.
Психологиялық қорғаныс механизмдерінің түрлері
Психологиялық қорғаныс механизмдері әртүрлі және олардың әрқайсысы адамға нақты жағдайларда көмек көрсету үшін қызмет етеді. Олардың негізгі түрлері:
- Реактивті қалыптасу – бұл адам жағымсыз эмоцияларды ашық көрсетпеу үшін кері мінез-құлық танытады. Мысалы, ішкі ашуланшақтықты сыртқы шыншылдық пен мейірімділікпен жасыру.
- Психологиялық проекция – адамның өз ішкі қорқыныштары немесе кемшіліктерін басқа адамдарға тағайындауы. Мысалы, біреу өзін жалқау деп сезінсе, ол басқа адамдарды жалқау деп айыптайды.
- Деноминация – адамның өзін немесе өз әрекетін теріс бағалаудан қашу үшін оң қабылдауды күшейту. Мысалы, біреу өз қабілеттерін төмен бағалайды, бірақ оларды басқалардың көз алдында өте жақсы көрсетуге тырысады.
- Регрессия – адам қиын жағдайдан шығу үшін балалық шақтағы мінез-құлыққа қайта оралуы мүмкін. Мысалы, ересек адам қиындықтарға тап болғанда, бала сияқты мінез-құлық танытуы мүмкін.
- Реттеу және рационализация – адам өз әрекеттерін ақтауға тырысып, оларды логикалық тұрғыдан түсіндіреді. Бұл жағдайда, адам өзінің әлсіздігін, мінез-құлқын немесе эмоциясын ақтап, түсініктеме береді.
- Репрессия (ұмыту) – бұл қорғаныс механизмі адамның ауыр эмоциялары мен естеліктерін саналы түрде ұмыту арқылы қорғану болып табылады. Бұл механизм көбінесе адамның қорқыныштары мен күйзелістерінен арылуына көмектеседі.
Психологиялық қорғаныс механизмдерінің психологиядағы маңызы
Психологиялық қорғаныс механизмдері адамның эмоционалдық күйін басқаруға және психологиялық тұрақтылығын сақтауға көмек береді. Олардың маңызы:
- Эмоциялық тепе-теңдік сақтау – қорғаныс механизмдері адамның ауыр эмоциялар мен күйзелістерден сақтануына көмектеседі, бұл оның психологиялық жағдайын тұрақты етеді.
- Ішкі жанжалдармен күресу – адамның ішкі келіспеушіліктері мен конфликтілерін шешу үшін қорғаныс механизмдері белсенді жұмыс істейді, бұл оның психологиялық денсаулығын қорғауға көмектеседі.
- Жеке тұлғаның дамуы – кейде қорғаныс механизмдері адамның дамуында кедергі болуы мүмкін. Олар тек уақытша қорғауды қамтамасыз етеді, бірақ ұзақ мерзімді нәтижеге әкелмейді. Сондықтан, қорғаныс механизмдерін тиімді қолдану өте маңызды.
- Психологиялық теңгерімсіздік – егер қорғаныс механизмдері тым көп қолданылса, бұл адамның психологиялық жағдайына кері әсер етуі мүмкін. Мысалы, тым көп проекция немесе репрессия қолдану жеке тұлғаның шынайы сезімдерінен алыстатуы мүмкін.
Қорытынды
Психологиялық қорғаныс механизмдері адамның ішкі жанжалдар мен сыртқы қысымдардан қорғануына көмектесетін маңызды психологиялық құрал болып табылады. Олар адамның психологиялық қауіпсіздігін сақтау үшін қажет, бірақ оларды дұрыс қолдану қажет. Бұл механизмдер адамды қиын жағдайлардан қорғауы мүмкін, бірақ олар кейде даму мен өсуге кедергі келтіруі мүмкін. Сондықтан, психологиялық қорғаныс механизмдерін тиімді пайдалану адамның психологиялық денсаулығын сақтауға ықпал етеді.
Пайдаланылған әдебиеттер:
- Фрейд, З. (1936). Психоанализ және қорғаныс механизмдері.
- Леви, Э. (2002). Психологиялық қорғаныс және оның адам өміріндегі рөлі.
- Кларк, Р. (1998). Психологияның негіздері: Психологиялық қорғаныс.