Реферат тақырыбы: Қазақ халқының рухани мәдениеті
Кіріспе
Қазақ халқының мәдениеті – оның рухани және материалдық құндылықтарының жиынтығы. Рухани мәдениет – халықтың дүниетанымы, әдет-ғұрпы, өнері, діни сенімдері мен тарихи мұраларынан тұратын ерекше жүйе. Бұл рефератта қазақ халқының рухани мәдениетінің негізгі ерекшеліктері, оның қоғамдағы рөлі мен қазіргі заманғы дамуы қарастырылады.
Негізгі бөлім
1. Қазақ халқының рухани мәдениетінің мәні
Рухани мәдениет – халықтың ішкі жан дүниесін бейнелейтін, оның ойлау жүйесі мен өмір сүру салтын айқындайтын маңызды құндылықтар жиынтығы. Қазақ халқының рухани мәдениеті бірнеше негізгі элементтерден тұрады:
- Тіл және фольклор – халық ауыз әдебиеті, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, ертегілер.
- Дәстүрлі дін және наным-сенімдер – ислам дінінің қазақ мәдениетіне ықпалы, шамандық және тәңіршілдік элементтері.
- Музыка және өнер – күй, жыр, айтыс, эпостық шығармалар.
- Салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар – ұлттық мерекелер, тұрмыс-салт дәстүрлері.
2. Қазақтың дәстүрлі діни нанымдары
Қазақ халқының діни сенімдері ғасырлар бойы өзгеріп, дамып отырды.
- Ежелгі түркі халықтары тәңіршілдік сенімін ұстанды. Бұл сенім табиғатты құрметтеу, аруақтарға сыйыну, көк Тәңірге табыну дәстүрлерімен ерекшеленді.
- Ислам діні қазақ жеріне VIII-X ғасырларда таралып, XV ғасырда толық орнықты. Ислам қазақ мәдениетіне үлкен әсер етіп, оның әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрлерін байытты.
- Қазақ халқының діни дүниетанымы халықтық исламмен тығыз байланысты болды, онда исламдық ұғымдар мен дәстүрлі наным-сенімдер қатар жүрді.
3. Қазақ халқының дәстүрлі өнері мен әдебиеті
- Музыка – қазақ халқының дәстүрлі музыкалық мәдениеті домбыра, қобыз, жетіген секілді ұлттық аспаптармен байланысты. Құрманғазы, Дәулеткерей, Тәттімбет сынды күйші-композиторлар қазақ руханиятына өшпес мұра қалдырды.
- Айтыс – суырыпсалма өнері арқылы ақындар қоғамдық мәселелерді көтеріп, ұлттық құндылықтарды дәріптеді.
- Жыршылық дәстүр – батырлар жыры, тарихи жырлар халықтың рухани байлығының маңызды бөлігі болды.
- Қазақ жазба әдебиеті – Абай, Шәкәрім, Мағжан Жұмабаев сынды ойшылдар қазақ халқының рухани мәдениетінің дамуына зор үлес қосты.
4. Қазіргі заманғы қазақ рухани мәдениеті
Қазақ халқының рухани мәдениеті бүгінгі таңда жаңғырып, жаңа технологиялар мен заманауи өнер бағыттарымен ұштасуда:
- Қазақ тілін дамытуға арналған онлайн платформалар, әдеби және тарихи жобалар жасалып жатыр.
- Дәстүрлі өнерді жаңғырту мақсатында халықаралық фестивальдер мен мәдени іс-шаралар ұйымдастырылуда.
- Қазақ руханияты жаһандану жағдайында ұлттық ерекшелігін сақтап қалуға тырысуда.
Қорытынды
Қазақ халқының рухани мәдениеті – оның ұлттық бірегейлігінің басты көрсеткіші. Ол ғасырлар бойы қалыптасқан дәстүрлер мен құндылықтарға негізделген. Бүгінгі таңда қазақ мәдениеті дамып, жаңа қырынан танылып, әлемдік деңгейде танылуда. Ұлттық мәдени мұраны сақтау мен дамыту – әрбір азаматтың борышы.
Пайдаланылған әдебиеттер
- Әуезов М. «Қазақ халқының рухани мәдениеті».
- Назарбаев Н.Ә. «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру».
- Қасымжанов А. «Қазақ мәдениетінің философиясы».