Тақырыбы: Өнердің тәрбиелік маңызы
Кіріспе
Өнер әрдайым адамның рухани, эмоционалдық және мәдени дамуына ықпал еткен маңызды фактор болып табылады. Өнердің адамның тұлғалық қалыптасуына, қоғамдық өмірге бейімделуіне және моральдық-этикалық нормаларды қабылдауына әсері зор. Әр халықтың өнері оның дүниетанымын, салт-дәстүрлерін, рухани құндылықтарын көрсетеді. Бұл рефератта өнердің тәрбиелік маңызы және оның жас ұрпақтың тәрбиесіне қосқан үлесі қарастырылады.
Өнер және тәрбиенің байланысы
Өнер адамның ішкі жан дүниесін дамытумен қатар, оны моральдық тұрғыда тәрбиелейді. Өнер шығармалары адамға ізгілік, әділдік, сұлулық, жақсылық сияқты құндылықтарды ұсына отырып, оның өмірлік позициясын қалыптастыруға ықпал етеді. Сонымен қатар, өнер адамның эстетикалық талғамын дамытып, оның мәдениетке деген қызығушылығын арттырады.
- Эстетикалық тәрбие
Өнер адамды сұлулықты сезініп, оны құрметтеуге үйретеді. Эстетикалық тәрбие адамды өнердің құндылықтарына баулиды, оның ішкі әлемін кеңейтеді. Мысалы, музыка, сурет өнері, театр немесе кино адамды табиғаттың сұлулығын, әлемнің көркемдігін түсінуге шақырады. Эстетикалық тәрбие балалардың эстетикалық талғамын қалыптастырып, оларды өнерге, мәдениетке қызықтырады. - Моральдық және этикалық тәрбиелеу
Өнердің адам тәрбиесіне ықпалы оның моральдық қалыптасуына да зор әсер етеді. Өнер арқылы жас ұрпақ жақсы мен жаманды, әділ мен әділетсіздікті ажырата алады. Әрбір көркем шығарманың артында моральдық құндылықтар жатады. Мысалы, әдебиет арқылы адамгершілік мәселелері, әділдік, махаббат және отансүйгіштік сияқты маңызды тақырыптар қозғалады. Бұл мәселелер жасөспірімдердің дүниетанымын қалыптастырады, оларды дұрыс жолға бағыттайды. - Ұлттық тәрбие
Өнер арқылы ұлттың тарихы мен мәдениеті сақталып, ұрпақтан ұрпаққа беріледі. Қазақтың халық өнері, музыкасы, әндері мен күйлері ұлттың рухани байлығы мен мәдени дәстүрлерін сақтаушы болып табылады. Өнер арқылы жас ұрпақ өзінің туған халқының тарихымен танысады, ұлттық құндылықтарды бағалауға үйренеді. Бұл ұлттық мақтаныш сезімін ұялатып, патриоттық тәрбиені дамытуға ықпал етеді.
Өнердің жас ұрпақтың мінез-құлқына әсері
Өнер тек адамның эмоциясын ғана емес, оның мінез-құлқын да қалыптастырады. Музыка тыңдау, кітап оқу, театрға бару немесе бейнелеу өнерімен айналысу адамның дүниетанымын кеңейтіп, оның ішкі дүниесін байытады.
- Шығармашылық қабілеттерді дамыту
Өнер шығармашылық қабілеттерді дамытуға ықпал етеді. Балалар мен жасөспірімдер өнермен айналысу арқылы өздерінің жеке тұлғасын аша алады. Бұл қабілеттер шығармашылық ойлауға, проблемаларды шешуге, жан-жақты ойлануға дағдыландырады. Өнер арқылы жасөспірімдер өздерінің армандарын жүзеге асырып, болашақта өз жолдарын таңдай алады. - Өзін-өзі тану
Өнер адамның өзін танып-білуіне көмектеседі. Әсіресе, көркем өнер түрлерімен айналысқан кезде, адам өзін өзгелермен салыстырып, өзінің жеке қасиеттерін бағалай алады. Өзін-өзі тану арқылы жас ұрпақ өзіне сенімді бола түседі, өмірге деген көзқарасы қалыптасады. - Дүниетанымды кеңейту
Өнер адамға әлемді әр қырынан көруге, түрлі мәдениеттермен танысуға мүмкіндік береді. Әрбір өнер туындысы өздігінен бір тарихты, мәдениетті немесе қоғамды көрсетеді. Өнердің әртүрлі жанрлары мен стильдері арқылы адам басқа мәдениеттерді танып, әлемге деген көзқарасын кеңейтеді.
Өнер және тұлғалық даму
Өнердің жеке тұлғаға әсері оның ішкі әлемін түсініп, оған қатысты түрлі мәселелерді шешуге көмектеседі. Өнер арқылы адам өз мәселелерін шешіп, ішкі қақтығыстарынан арыла алады.
- Өзін-өзі жетілдіру
Өнер адамды өзін-өзі жетілдіруге, оның шығармашылық әлеуетін ашуға шақырады. Мысалы, музыкамен айналысқан адам тыңдай білу, нәзік сезімдер мен терең ойларды түсіну қабілетін дамытады. Сурет салу немесе театр өнерімен айналысу адамның ішкі дүниесін байытып, оған жаңа көзқараспен қарауға мүмкіндік береді. - Духани дамуды қолдау
Өнер адамның рухани дамуына да ықпал етеді. Әр өнер туындысы белгілі бір ой мен философияны көрсетеді, ол адамды терең ойлануға, өзін жетілдіруге мәжбүр етеді. Өнер руханилықты дамыту, адамның ішкі дүниесін тану және оның өмірдегі орнын табу процесін қолдайды. - Әлеуметтік дағдыларды дамыту
Өнер адамдардың әлеуметтік дағдыларын дамытады. Театрда немесе би өнерінде жұмыс істейтін адамдар ұжыммен қарым-қатынас жасай білу, ортақ мақсатқа қол жеткізу үшін командалық жұмысқа қатысу дағдыларын меңгереді. Өнер шығармашылық жұмыстарды орындау арқылы адамдар бір-бірімен араласып, қоғамда өз орнын табады.
Қорытынды
Өнер – адамның рухани және мәдени дамуының маңызды құралы. Ол арқылы адам өзінің ішкі әлемін ашады, эстетикалық талғамын қалыптастырады, моральдық және әлеуметтік мәселелер туралы ойланады. Өнердің тәрбиелік маңызы ерекше, себебі ол жеке тұлғаның қалыптасуына, оның адами құндылықтарды түсінуіне және әлеуметтік өмірге бейімделуіне ықпал етеді. Өнер арқылы жастарға эстетикалық тәрбие беріліп, оларды шығармашылыққа, руханилыққа және адамгершілікке тәрбиелеуге болады.
Пайдаланылған әдебиеттер
- А. И. Гончаров — «Өнер және тәрбиенің байланысы»
- Н. К. Рерих — «Өнер және адам мәдениеті»
- Л. А. Златоустова — «Тәрбиедегі өнердің орны»