Қазақ халқының ұлттық киімдері — ата-бабаларымыздың ғасырлар бойы қалыптасқан мәдениетінің айқын көрінісі. Олар өз уақытында тұрмыс-тіршіліктің, ауа райының және әлеуметтік жағдайдың ерекшеліктерін ескере отырып жасалған. Қазақ ұлттық киімдері әдемілігімен, қолайлылығымен, сондай-ақ табиғи материалдарды пайдалануымен ерекшеленеді.
1. Ерлер киімі
Ерлердің ұлттық киімдері көбінесе еркін әрі ыңғайлы болған. Оған:
- Шалбар — ерлер киімінің негізгі бөлігі. Олардың түрлері көп болған, бірақ ең кең тарағаны кеңдеңе, ауқымды шалбарлар болды.
- Кең көйлек (жамылғы) — шалбардың үстіне киілетін жеңіл және кең көйлек. Бұл киім ерлерге ыстықта да, суықта да жайлы болды.
- Қалпақ — ерлердің бас киімі. Қалпақтың түрлері аймақтық ерекшеліктерге байланысты түрлі болған. Мысалы, шығыс өңірде биік қалпақтар киілген, ал батыста біршама төмен болып келген.
- Мойын орамал — ерлердің мойнын жаппай, әдемі әрі ыңғайлы болуы үшін қолданылған орамал.
2. Әйелдер киімі
Қазақ әйелдерінің киімдері байлық пен әсемдікті білдіретін, сондай-ақ әлеуметтік жағдайын көрсетті. Әйелдер киімдері:
- Киімдер — кең көйлектер, етегі мен жеңі кең болып келеді. Олар көбінесе ою-өрнектермен безендірілген.
- Тақия — әйелдердің бас киімі. Олардың пішіні мен сәні әртүрлі болған.
- Сәукеле — ұзатылатын қыздың басына киілетін ерекше бас киім. Ол алтынмен апталған, әшекейлі, сәнді болып келеді.
- Кебіс немесе саптама — әйелдер аяқ киімдері, негізінен былғарыдан жасалатын болған.
3. Жасөспірімдер мен балалар киімі
Қазақтың ұлттық киімдерінде балаларға да арнайы киімдер болған. Әсіресе, ұлдар мен қыздар үшін әртүрлі күртешелер мен кішкентай орамалдар киілген. Олардың киімдері жеңіл әрі ыңғайлы болған, себебі балалардың қозғалысы көп болатын.
4. Киімдердің сәні мен ою-өрнектері
Қазақ халқының киімдерінде ерекше мән берілген нәрсе — ою-өрнектер. Оюлар тек сән үшін емес, сонымен бірге тері мен матаға жасалатын белгілі бір рәсімдер мен мән-мағыналарды білдірді. Әр аймақтың өзіне тән ою-өрнектері болды. Мысалы, «қошқар мүйіз» оюы — ер адамның күш-қуатын, ал «шашақ» оюы әйелдердің әсемдігін білдіреді.
5. Қорытынды
Қазақ халқының ұлттық киімдері тек тұрмыс-тіршілік қажеттілігінен туындап қана қоймай, сонымен бірге халықтың мәдениетінің, тұрмыс-салтын, дүниетанымын көрсететін маңызды бір бөлігі болып табылады. Қазақтың киімдері әдемі әрі қолайлы ғана емес, терең мағынаны да сақтайтын болып табылады.