Кіріспе
Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі – қазақ халқының тарихында ең маңызды кезеңдердің бірі. Бұл оқиға еліміздің саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени дамуына зор әсерін тигізді. 1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан өзінің тәуелсіздігін жариялап, егеменді мемлекет ретінде халықаралық қауымдастықтың толық мүшесі болды. Бұл шешім тәуелсіздіктің тек формальды актісі ғана емес, сонымен қатар қазақ халқының ғасырлар бойы армандаған бостандығына қол жеткізгенінің символы болды. Осы рефератта Қазақстанның тәуелсіздігі мен егемендігіне қатысты тарихи жағдайлар, негізгі оқиғалар мен тәуелсіздікке қол жеткізудің маңыздылығы қарастырылады.
1. Тәуелсіздікке дейінгі кезең: Кеңес Одағының құрамындағы Қазақстан
Қазақстан өзінің тәуелсіздігіне дейін Кеңес Одағының құрамында болды. Кеңес өкіметі кезеңінде Қазақстан көпұлтты мемлекетке айналды, онда орыс және басқа да этностардың өкілдері тұрды. Кеңес Одағының ыдырауымен Қазақстан өзінің тәуелсіздігіне ұмтылды. 1917 жылы Қазан төңкерісінен кейін Қазақстанда Кеңес билігі орнап, 1920 жылы Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы (ҚКСР) құрылды. Бірақ ол тек формальды түрде ғана тәуелсіз ел болып саналды, өйткені барлық маңызды саяси шешімдер Мәскеуде қабылданды. Сонымен қатар, Кеңес өкіметінің кезінде Қазақстанның аумағында саяси қуғын-сүргін, тың игеру науқаны, өндіріс орындарын құру сияқты көптеген теріс шаралар жүргізілді.
2. Тәуелсіздікке ұмтылу: 1980-1990 жылдардағы жағдай
1980 жылдардың соңында Кеңес Одағының ішкі саяси және экономикалық жағдайы күрт өзгерді. Елдің экономикасы күйреген, саяси жүйесі дағдарысқа ұшыраған, қоғамдық көңіл-күй тым шиеленіскен болатын. Бұл жағдай Қазақстанда да сезілді. 1986 жылы Желтоқсан оқиғасы болған кезеңде жастардың өз тәуелсіздігін талап етуі Кеңес үкіметінің саясатына қарсы наразылық білдірді. Бұл оқиға қазақ халқының тәуелсіздікке деген ұмтылысын көрсетті.
1980 жылдардың соңында М. Горбачевтің «Перестройка» реформалары және «Гласность» саясаты қоғамда үлкен өзгерістер әкелді. Осы кезеңде Қазақстанда демократиялық қозғалыстар мен саяси реформа туралы пікірталастар басталды. Қоғамда тәуелсіздікке деген қажеттілік арта түсті.
3. Қазақстанның тәуелсіздігін жариялау (1991 жыл)
1991 жылғы 16 желтоқсанда Қазақстан өзінің тәуелсіздігін жариялады. Бұл тарихи оқиға Қазақстан халқы үшін шын мәнінде үлкен қуанышқа айналды. Қазақстанның тәуелсіздігі – қазақ халқының егемендігі, ұлттық мемлекет құру жолындағы алғашқы қадамы болып табылады. Тәуелсіздік жарияланғаннан кейін Қазақстан халықаралық ұйымдарда өзінің мемлекеттігін таныту үшін бар күшін салды. Бірнеше күннен кейін, 1991 жылдың 21 желтоқсанында, Алматыда ТМД елдерінің басшыларының кездесуі өтіп, Қазақстанның тәуелсіздігі ресми түрде танылды.
Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін жариялауы тек саяси шешім емес, ол еліміздің мәдени және ұлттық қайта түлеуінің бастамасы болды. Тәуелсіздік алуға дейін қазақ халқының көп ғасырлық тарихы мен ұлттық құндылықтары ұмытылған, бірақ тәуелсіздік алғаннан кейін олар қайта жаңғырды.
4. Егемендіктің басталуы: Конституция және алғашқы қадамдар
Қазақстанның тәуелсіздігін жариялағаннан кейін, егемендікті нығайту мақсатында бірқатар заңдар мен реформалар қабылданды. 1993 жылы алғашқы Конституция қабылданып, Қазақстан Республикасының құқықтық негіздері құрылды. Конституцияда мемлекет құрылымы, азаматтардың құқықтары мен бостандықтары, мемлекеттік биліктің бөліну принциптері айқындалды. Осы кезеңде экономикада да маңызды өзгерістер болды: нарықтық экономикаға көшу, жеке кәсіпкерлікке қолдау көрсету, шетел инвесторларын тарту және тағы басқа қадамдар жасалды.
1995 жылы Қазақстанның жаңа Конституциясы қабылданып, оның аясында мемлекеттің егемендігі мен тәуелсіздігі нақты заң жүзінде бекітілді. Бұл конституция Қазақстанның саяси, құқықтық және әлеуметтік өмірінде жаңа кезеңді бастады.
5. Қазақстанның тәуелсіздігін нығайту және сыртқы саясат
Қазақстанның тәуелсіздігін нығайту үшін мемлекет ішкі және сыртқы саясатта көптеген шаралар қабылдады. Алғашқы жылдары экономикалық дағдарысқа, әлеуметтік мәселелерге, жұмыссыздыққа және басқа да қиындықтарға қарамастан, Қазақстан өзінің тәуелсіздігін сақтап қалды. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың жетекшілігімен жүргізілген реформалар еліміздің халықаралық аренада маңызды орын алуға мүмкіндік берді.
Сыртқы саясатта Қазақстан көпвекторлы дипломатия жүргізуге баса назар аударды. Тәуелсіздік алған алғашқы жылдарда Қазақстан шет мемлекеттермен дипломатиялық қатынастарды орнатып, халықаралық ұйымдарға мүше болды. Ең алдымен, Қазақстан Ресей, Қытай, Түркия сияқты ірі көршілермен және шетелдермен тиімді байланыстар орнатуға тырысты. Тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымы, Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына мүше болып, әлемдік аренада өз орнын алды.
Қорытынды
Қазақстанның тәуелсіздігі мен егемендігі – қазақ халқының ұзақ жылдар бойы армандаған, күрескен нәтижесі. 1991 жылы тәуелсіздік алғаннан кейін Қазақстан өз даму жолын таңдады, саяси, экономикалық және әлеуметтік салаларда көптеген реформалар жүргізілді. Тәуелсіздік күнінің маңызы қазақ халқы үшін шексіз, ол біздің тарихымыз бен мәдениетімізді қайта жаңғыртуға, елдің әлемдік деңгейде танылуына жол ашты. Тәуелсіздік – қазақ халқының ұлттық болмысын, бостандығын және мемлекетке деген сүйіспеншілігін білдіретін ең қымбат құндылық болып табылады.