Ақпараттық қауіпсіздік: Атаулар мен шаралар туралы реферат
Ақпараттық қауіпсіздік (ақпараттық қауіпсіздік) — бұл ақпараттың құпиялылығын, тұтастығын және қолжетімділігін қорғауға бағытталған шаралар жиынтығы. Қазіргі заманда ақпараттық қауіпсіздік ақпараттық жүйелер мен желілерде ақпараттың дұрыс және қауіпсіз түрде өңделуі мен сақталуын қамтамасыз ету үшін маңызды болып табылады. Ақпараттық қауіпсіздік барлық деңгейде маңызды, оның ішінде жеке тұлғалар, компаниялар, үкіметтік ұйымдар мен халықаралық ұйымдар да бар.
1. Ақпараттық қауіпсіздіктің негізгі принциптері
Ақпараттық қауіпсіздіктің үш негізгі принципі бар:
- Құпиялылық (Confidentiality): Бұл ақпараттың тек рұқсаты бар тұлғаларға ғана қолжетімді болуын қамтамасыз ету. Мысалы, жеке деректер немесе коммерциялық құпиялар тек рұқсат берілген адамдарға ашық болуы тиіс.
- Тұтастық (Integrity): Ақпараттың өзгеріссіз, толық және дұрыс күйінде сақталуын қамтамасыз ету. Бұл ақпараттың зиянды әрекеттер арқылы бұзылмайтындығына және оның дұрыс екенін білдіреді.
- Қолжетімділік (Availability): Ақпараттың заңды пайдаланушылар үшін әрдайым қолжетімді болуы. Бұл ақпаратты пайдаланушылардың кез келген уақытта өздеріне қажетті ақпаратты ала алатынын білдіреді.
2. Ақпараттық қауіпсіздіктің қауіптіктері мен қатерлері
Ақпараттық қауіпсіздікті бұзатын қауіптіктер мен қатерлер әртүрлі болуы мүмкін. Олардың ішінде:
- Кибершабуылдар: Хакерлердің ақпараттық жүйелерге шабуыл жасауы. Бұл вирус, троян, және басқа да зиянды бағдарламалар арқылы жүзеге асуы мүмкін.
- Деректердің жоғалуы: Қате немесе техникалық ақаулардың нәтижесінде ақпараттың жоғалуы немесе бұзылуы.
- Ішкі қатерлер: Компания немесе ұйымның қызметкерлері тарапынан қауіпсіздікті бұзатын әрекеттер. Бұл ақпаратты ұрлау немесе басқа да зиянды әрекеттер болуы мүмкін.
- Фишинг: Қолданушылардың жеке мәліметтерін алу үшін қолданылатын алаяқтық әдіс.
3. Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары
Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін бірқатар шаралар қабылдануы тиіс:
- Шифрлау: Ақпаратты шифрлау арқылы оны тек рұқсат етілген тұлғаларға ғана оқуға мүмкіндік беру. Шифрлау ақпараттың құпиялығын қамтамасыз етеді.
- Қол жеткізуді басқару (Access Control): Бұл шара әр түрлі деңгейдегі пайдаланушылардың жүйеге немесе деректерге кіруін шектеуге мүмкіндік береді. Оған пайдаланушы аты мен құпия сөздерді пайдалану, биометриялық идентификация немесе екі факторлы аутентификация кіреді.
- Антивирус және қауіпсіздік бағдарламалары: Компьютерлік жүйелерді зиянды бағдарламалардан қорғау үшін антивирус және қауіпсіздік бағдарламаларын пайдалану.
- Физикалық қауіпсіздік: Ақпаратты сақтау орнын қорғау, мысалы, сервер бөлмелерін қауіпсіз етіп жабдықтау немесе физикалық қолжетімділікті шектеу.
- Қызметкерлерді оқыту: Қауіпсіздік бойынша қызметкерлерді үнемі оқыту, оларға қауіпсіздік шараларын, фишингтік шабуылдарды және басқа да қауіпті жағдайларды түсіндіру.
4. Ақпараттық қауіпсіздікті басқару
Ақпараттық қауіпсіздікті басқару үшін көптеген ұйымдар арнайы саясат пен процедураларды қабылдайды. Бұл саясаттар ұйымның ақпараттық қауіпсіздік талаптарын анықтайды, сондай-ақ ақпаратты қорғау бойынша ішкі ережелер мен тәжірибелерді ұстануды қамтамасыз етеді.
- ISO/IEC 27001 стандарты: Ақпараттық қауіпсіздік басқару жүйелерін қалыптастыруға арналған халықаралық стандарт. Бұл стандарт ұйымдарға ақпараттық қауіпсіздік саясатын әзірлеуге, қауіптерді анықтауға және оларды басқаруға көмектеседі.
- Қауіптерді бағалау: Ақпараттық жүйелер мен деректерге қатысты қауіптер мен қатерлерді бағалау, қауіпсіздік шараларын қолдану үшін осындай бағалауды жүргізу.
- Қалпына келтіру жоспарлары: Жүйелер бұзылған жағдайда қалпына келтіру шараларын жоспарлау және енгізу. Бұл қауіпсіздік инциденттеріне дайын болуға мүмкіндік береді.
Қорытынды
Ақпараттық қауіпсіздік — қазіргі заманда ең маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Ақпараттың құпиялылығын, тұтастығын және қолжетімділігін қамтамасыз ету ұйымдардың тиімді жұмысын сақтау үшін өте маңызды. Ақпараттық қауіпсіздік шараларын дұрыс қолдану, қауіптердің алдын алу және қазіргі заманғы технологияларды тиімді пайдалану ақпаратты қорғаудың тиімді құралдары болып табылады.