Қатерлі ісіктер: себептері және алдын алу

Кіріспе

Қатерлі ісік (рак) – ағзадағы жасушалардың бақыланбайтын түрде бөлініп, ісік түзілуіне әкелетін ауыр ауру. Бұл дерт адам өміріне үлкен қауіп төндіреді және оны ерте анықтау мен алдын алу өте маңызды. Қатерлі ісіктің көптеген түрлері бар, бірақ олардың пайда болу себептері мен алдын алу жолдары ортақ болуы мүмкін.

1. Қатерлі ісіктің негізгі себептері

Қатерлі ісіктің пайда болуына әртүрлі факторлар әсер етеді. Оларды генетикалық және сыртқы орта факторлары деп бөлуге болады.

1.1 Генетикалық факторлар

Отбасылық тұқым қуалаушылық.
ДНҚ мутацияларының жиналуы.
Иммундық жүйенің әлсіреуі.

1.2 Сыртқы орта факторлары

Темекі шегу – өкпе, тамақ, өңеш және басқа мүшелердің қатерлі ісігін тудырады.
Алкогольді тұтыну – бауыр, өңеш, асқазан және басқа органдарға әсер етеді.
Дұрыс тамақтанбау – майлы, тұзды және өңделген тағамдардың көп мөлшерде тұтынылуы қатерлі ісік қаупін арттырады.
Қоршаған орта факторлары – радиация, ластанған ауа, химиялық заттардың әсері.
Вирустар мен инфекциялар – кейбір вирустар (мысалы, папиллома вирусы, гепатит В және С) қатерлі ісік тудыруы мүмкін.
Күн радиациясы – ұзақ уақыт күн астында болу тері қатерлі ісігінің себебі болуы мүмкін.
Физикалық белсенділіктің аздығы – семіздік пен зат алмасудың бұзылуы қатерлі ісік қаупін жоғарылатады.

2. Қатерлі ісіктің алдын алу жолдары

Қатерлі ісіктің алдын алу үшін өмір салтын өзгерту өте маңызды.

2.1 Дұрыс тамақтану

Жемістер мен көкөністерді көп тұтыну.
Майлы және өңделген тағамдардан бас тарту.
Қант пен тұз мөлшерін азайту.
Дәрумендер мен антиоксиданттарға бай тағамдарды пайдалану.

2.2 Зиянды әдеттерден бас тарту

Темекі мен алкогольден толықтай бас тарту.
Екінші қолмен темекі түтінін жұтудан сақтану.

2.3 Физикалық белсенділік

Күніне кемінде 30 минут жаттығу жасау.
Артық салмақтың алдын алу.

2.4 Қоршаған ортадан қорғану

Күннен қорғайтын кремдер қолдану.
Ластанған ауадан мүмкіндігінше аулақ болу.
Химиялық заттармен жұмыс істегенде қорғаныш құралдарын пайдалану.

2.5 Медициналық тексерістерден өту

Скринингтік тексерулерге уақытында бару.
Онколог маманға тұрақты түрде қаралу.
Қатерлі ісіктің алғашқы белгілерін байқаса, дереу дәрігерге қаралу.

Қорытынды

Қатерлі ісік – алдын алуға болатын аурулардың бірі. Дұрыс тамақтану, зиянды әдеттерден бас тарту, физикалық белсенділік және тұрақты медициналық тексерулер арқылы қатерлі ісіктің пайда болу қаупін айтарлықтай төмендетуге болады. Денсаулық – әр адамның ең басты байлығы, сондықтан оны қорғау – өз қолымызда.