Экологиялық мәселелер туралы реферат
Кіріспе
Экология – табиғаттың, адам қоғамының және олардың арасындағы байланыстарды зерттейтін ғылым. Қазіргі уақытта экологиялық мәселелер бүкіл әлемде өзекті болып отыр. Қоршаған ортаның ластануы, табиғи ресурстардың сарқылуы, климаттың өзгеруі және биологиялық алуан түрліліктің жоғалуы сияқты проблемалар адамның табиғатқа әсерін терең түсінуге, оның тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін шаралар қабылдауды талап етеді.
1. Қоршаған ортаның ластануы
Қоршаған ортаның ластануы адам іс-әрекетінің нәтижесінде табиғи ортаға зиянды заттардың түсуін білдіреді. Бұл ластану түрлері әртүрлі болуы мүмкін:
- Ауа ластануы – өнеркәсіптік қалдықтар, көліктердің түтіні, ауылшаруашылық әрекеттерінен шыққан зиянды газдар мен басқа да элементтер атмосфераға таралып, оның сапасын төмендетеді. Ауа ластануы адам денсаулығына, климатқа теріс әсер етеді.
- Су ластануы – өнеркәсіптік және тұрмыстық қалдықтар, ауылшаруашылық химикаттары су қоймаларына түсіп, су экосистемаларын бұзады. Таза су тапшылығы артып, ауыз су мәселелері туындайды.
- Жер ластануы – химикаттар, пластик қалдықтары, құрылыс қалдықтары мен басқа да зиянды заттардың топыраққа түсуі. Бұл ауылшаруашылығының өнімділігін төмендетіп, экосистемаға зиян келтіреді.
2. Климаттың өзгеруі
Климаттың өзгеруі – әлемдік температураның көтерілуі, жауын-шашынның өзгеруі, дауылдар мен құрғақшылықтың жиілеуі сияқты табиғи өзгерістердің күшеюі. Климаттың өзгеруі негізінен адам іс-әрекетінен, әсіресе көмірқышқыл газын (CO₂) көп мөлшерде шығаратын өнеркәсіп пен көліктердің әрекетінен болады. Климаттың өзгеруі келесі мәселелерге әкеледі:
- Мұздықтардың еруі – глобалдық температураның көтерілуі мұздықтардың еруіне және мұхиттардың деңгейінің көтерілуіне әкеледі. Бұл жағалаулардың су астында қалуына, экосистема мен биоалуан түрлілікке теріс әсер етеді.
- Ауа райының экстремалды жағдайлары – құрғақшылық, орман өрттері, дауылдар, су тасқыны сияқты табиғи апаттардың көбеюі климаттық өзгерістердің нәтижесі болып табылады.
- Табиғи ресурстардың жетіспеушілігі – су, азық-түлік және энергия ресурстарын пайдалану қарқыны климаттың өзгеруі мен экологиялық дағдарыстарға ықпал етеді.
3. Табиғи ресурстардың сарқылуы
Табиғи ресурстардың сарқылуы – адамзаттың табиғат байлықтарын асыра пайдалануынан туындайтын мәселе. Бұл табиғи ресурстардың, мысалы, ормандардың, су көздерінің, пайдалы қазбалардың азаюына әкеледі. Осы мәселенің нәтижесінде:
- Орманның кесілуі – ормандар оттегіні өндіретін, ауа сапасын жақсартатын, климатты тұрақтандыратын маңызды экосистемалар болып табылады. Ормандардың жойылуы биоалуан түрлілікке қауіп төндіреді.
- Тау-кен өнеркәсібі – пайдалы қазбаларды өндіру мен оларды пайдалану экологиялық теңгерімді бұзады, су көздерін ластайды және жер асты су деңгейін төмендетеді.
- Энергетика саласы – fossil energy көздерін, яғни көмір, мұнай мен газды пайдалану табиғатқа үлкен зиян келтіреді және осы ресурстардың таусылуына әкеледі.
4. Биологиялық алуан түрліліктің жоғалуы
Биологиялық алуан түрлілік – экосистемалардың тұрақтылығы мен өмір сүруінің негізі. Қазіргі уақытта көптеген жануарлар мен өсімдіктердің түрлері жойылып кетуде. Бұның себептері:
- Адамның әсері – табиғи ортаның бұзылуы, ормандардың жойылуы, заңсыз аңшылық, ластану мен климаттың өзгеруі биологиялық алуан түрліліктің жоғалуына әкеледі.
- Инвазивті түрлердің таралуы – адам қолымен әкелінген жануарлар мен өсімдіктердің жаңа мекендерге бейімделуі жергілікті түрлерді ығыстырып, экосистемаға қауіп төндіреді.
5. Экологиялық мәселелердің шешу жолдары
Экологиялық дағдарысты болдырмау және табиғатқа зиян келтірмеу үшін келесі шаралар қажет:
- Қайта өңдеу және қалдықтарды басқару – пластикті, металды, қағазды қайта өңдеу, табиғи ресурстарды үнемдеу үшін қалдықтарды дұрыс басқару.
- Жасыл энергетикаға көшу – көмір мен мұнайға тәуелділікті азайтып, жаңартылатын энергия көздерін (күн, жел, су энергиясы) қолдану.
- Қоршаған ортаға әсерін азайту – өндірістің экологиялық стандарттарға сәйкестігін қамтамасыз ету, экологиялық таза көлік құралдарын дамыту.
- Табиғатты қорғау – ормандарды, табиғи резервтерді қорғау, заңсыз аңшылыққа қарсы күрес жүргізу.
- Климатты қорғау шаралары – халықаралық келісімдерге қол қою, температураның көтерілуін тежеу мақсатында көмірқышқыл газын шығару деңгейін төмендету.
Қорытынды
Экологиялық мәселелер адамзаттың болашағына қауіп төндіреді және оларды шешу үшін барлық мемлекеттер мен қоғам бірігіп әрекет етуі керек. Табиғатты қорғау, экологиялық тепе-теңдікті сақтау, табиғи ресурстарды ұқыпты пайдалану – осы замандағы маңызды міндеттер болып табылады. Тек осы шаралар арқылы біз әлемді сақтап, ұрпақтарымызға таза және қауіпсіз қоршаған орта қалдыра аламыз.