Гидросфера және су ресурстары туралы реферат
Кіріспе
Гидросфера – Жердің су қабаты болып табылатын және оның құрамында барлық су көздері: мұхиттар, теңіздер, өзендер, көлдер, қар, мұздар, жер асты сулары және атмосферадағы су буы бар. Су – тіршіліктің негізі, адам өмірі мен табиғаттың біртұтас жүйесінің маңызды бөлігі. Су ресурстарының қолжетімділігі мен тиімді пайдалану мәселесі көптеген елдер үшін аса маңызды.
1. Гидросфераның құрамы мен құрылымы
Гидросфера Жердің 71%-ын алып жатыр, оның негізгі бөлігі мұхиттар мен теңіздерде орналасқан. Су – Жердегі ең көп таралған химиялық элемент, оның үш күйде (сұйық, қатты, газ) кездесуі гидросфераның құрылымының әртүрлілігіне әсер етеді. Гидросфераның басты құрамдас бөліктері мыналар:
- Мұхиттар мен теңіздер – Жердегі ең үлкен су көздері, олар гидросфераның 97%-ын құрайды.
- Жер үсті сулары – өзендер, көлдер, тоғандар, бұл су ресурстарының тек 0,3%-ын қамтиды.
- Жер асты сулары – жер бетінің астындағы су, ол тұщы судың 30%-ын құрайды.
- Мұздықтар мен қар – әлемдегі тұщы судың шамамен 68%-ы осы күйде болады.
2. Су ресурстарының түрлері
Су ресурстарының негізгі түрлеріне мыналар жатады:
- Тұщы су – құрамында тұздардың мөлшері өте төмен, ол негізінен адам қажеттілігі үшін пайдаланылады.
- Тұзды су – тұздармен қаныққан, көбіне мұхиттар мен теңіздерде кездеседі.
- Жер асты сулары – жердің терең қабаттарындағы су, оның қоры өте үлкен, бірақ оны пайдалану күрделі процесс.
- Жаңбыр және қар сулары – атмосферадан түсетін жауын-шашын түріндегі су.
3. Су ресурстарын пайдалану
Су ресурстарының тиімді пайдаланылуы экономиканың барлық салаларында маңызды. Су негізгі ауылшаруашылық, өнеркәсіп және тұрмыстық қажеттіліктер үшін қолданылады. Су – егіс алқаптарын суарудың, өнеркәсіптік процестердің, энергетиканың, көлік қатынасының негізі. Тұрғындарға таза ауыз су беру мәселесі әсіресе дамушы елдерде өзекті болып отыр.
4. Су тапшылығы мен экологиялық проблемалар
Қазіргі уақытта әлемде су тапшылығы мәселесі күннен-күнге өткір болып келеді. Су ресурстарының ластануы, климаттық өзгерістер, су көздерінің тиімсіз пайдалану себептерінен көптеген аймақтарда судың жетіспеушілігі байқалуда. Су тапшылығы әсіресе Оңтүстік Азия, Африка және Орта Шығыста байқалады. Су ресурстарын қорғау мен сақтау, суды тиімді пайдалану, ауыз суды тазалау және оны жаңарту шаралары өте маңызды болып табылады.
5. Қазақстандағы су ресурстары
Қазақстан су ресурстарының байлығы жағынан әлемде алдыңғы қатарда тұрған жоқ, бірақ оның су көздері жеткілікті мөлшерде кездеседі. Қазақстанда басты су көздері болып Ертіс, Іле, Сырдария, Тобыл, Жайық өзендері саналады. Сонымен қатар, Қапшағай, Бурабай, Балқаш сияқты көлдер мен су қоймалары бар. Алайда, елде су тапшылығы мәселесі өткір тұр, себебі климаттың өзгеруі мен су ресурстарын дұрыс пайдалану мәселелері күрделене түсуде.
Қорытынды
Гидросфера және су ресурстары – табиғаттың маңызды элементтері болып табылады. Су ресурстарын дұрыс пайдалану, қорғау және қалпына келтіру – бүгінгі күннің басты міндеті. Су тапшылығын болдырмау, экологиялық мәселелерді шешу және ауыз су мәселесін шешу барлық елдер үшін маңызы зор. Тек су ресурстарын тиімді және ұқыпты пайдалану арқылы біз табиғаттың тепе-теңдігін сақтап, болашақ ұрпақтарға таза су мен экологиялық таза ортаны қалдыра аламыз.