Жеңіл атлетика — бұл спорттың ең көне түрлерінің бірі, ол жүгіру, секіру, лақтыру және жүгіру жолындағы түрлі қашықтықтарды бағындыруға негізделген. Жеңіл атлетика олимпиада ойындарының негізгі құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады және әлемдегі ең танымал спорт түрлерінің бірі саналады. Жеңіл атлетиканың ерекшелігі — оны тек қана арнайы стадиондарда ғана емес, әр түрлі жерде өткізуге болады, себебі бұл спорт түрі мінсіз физикалық дайындықты қажет етеді.
Жеңіл атлетиканың тарихы
Жеңіл атлетиканың тарихы өте терең, бұл спорт түрі ежелгі Грекияда Олимпиада ойындарының алғашқы кезеңінде пайда болған. Олимпиада ойындарының алғашқы жарыстары — бұл тек қана жүгіруден тұратын болды. Жеңіл атлетика Грецияда қалыптасып, уақыт өте келе бүкіл әлемге таралған. Қазіргі жеңіл атлетикада әлемнің әр түкпірінде түрлі жарыстар мен чемпионаттар өткізіліп тұрады.
Жеңіл атлетиканың түрлері
Жеңіл атлетика бірнеше негізгі түрлерге бөлінеді. Олар:
- Жүгіру — бұл ең кең таралған түрі. Жүгірудің бірнеше қашықтықтары бар, олар:
- Қысқа қашықтықтар (100 м, 200 м, 400 м)
- Орташа қашықтықтар (800 м, 1500 м)
- Ұзақ қашықтықтар (5000 м, 10000 м)
- Эстафеталық жарыс — командалық түрде өткізілетін жарыс, онда командалар бір-біріне таяқшаны беріп жарысады.
- Секіру — жеңіл атлетикада секірудің бірнеше түрі бар:
- Салмақты секіру (көмекші құралдарды пайдалану арқылы)
- Жерден секіру — бұл классикалық секіру түрі.
- Құлашты секіру — бұл спортшының ұзындықты барынша көп секіру мүмкіндігін тексеретін түрі.
- Лақтыру — бұл түрде спортшы белгілі бір құралды (найза, диск, ядро) белгілі бір қашықтыққа лақтырады:
- Найза лақтыру
- Ядро лақтыру
- Диск лақтыру
- Шымбай лақтыру — әртүрлі құралдар арқылы лақтырады.
- Көпсайыс — бұл бірнеше түрлі сайыстарды біріктіретін жарыс, олар: жүгіру, секіру, лақтыру және тағы басқалар. Мұнда спортшылар бірнеше сағат бойы әртүрлі сынақтарға қатысады.
Жеңіл атлетиканың маңызы
Жеңіл атлетика физикалық даму мен денсаулыққа өте пайдалы. Оның көптеген артықшылықтары бар:
- Денсаулықты жақсартады — жүгіру мен басқа да жеңіл атлетика жаттығулары жүрек-қан тамырлары жүйесін жақсартып, қан айналымын арттырады. Жеңіл атлетика ағзаны қалыпқа келтіреді, дененің бұлшық еттерін нығайтады және психологиялық тұрақтылықты сақтайды.
- Төзімділікті арттырады — ұзақ уақыт бойы физикалық белсенділікті орындау адамға төзімділік береді. Бұл спорт түрі ағзаны шынықтырып, күш-жігерді арттырады.
- Дұрыс дене пішінін қалыптастырады — жүгіру мен секіру тәрізді жаттығулар салмақты қалыпқа келтіруге және дене пішінін жақсартуға көмектеседі.
- Жеке қабілеттерді дамытады — жеңіл атлетика спортшының жеке қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді. Бұл оның жылдамдығын, төзімділігін, күшін және икемділігін жақсартады.
- Бәсекеге қабілеттілік — жарыстар спортшылардың өзара бәсекелесуі арқылы жоғары нәтижелерге жетуге мүмкіндік береді. Жеңіл атлетика осы тұрғыда мотивацияны арттырып, мақсатқа жетуге септігін тигізеді.
Жеңіл атлетикадағы әлемдік рекордтар
Жеңіл атлетикада әлемдік рекордтар үнемі жаңартылады, себебі бұл спорт түрі бойынша үздік спортшылар үздік көрсеткіштерді көрсетуге тырысады. Мысалы:
- 100 метрлік жүгіруде әлемдік рекордты Usain Bolt (Ямайка) 9,58 секундпен орнатқан.
- 10000 метрге жүгіруде әлемдік рекордты Joshua Cheptegei (Уганда) 26:11.00 минутпен орнатты.
- Марафонда әлемдік рекордты Eliud Kipchoge (Кения) 2:01:39 сағатпен орнатты.
Қорытынды
Жеңіл атлетика — бұл физикалық мүмкіндіктерді толық пайдаланып, өз шеберлігін жетілдіруге мүмкіндік беретін спорт түрі. Ол тек қана спорттық жетістіктерге қол жеткізу үшін емес, денсаулықты жақсартуға, дене күшін арттыруға, төзімділікті қалыптастыруға арналған тиімді құрал болып табылады. Жеңіл атлетикадағы жеңістер мен жетістіктер тек қана спортшылар үшін емес, бүкіл қоғам үшін маңызды.