Қазақтың тәуелсіздік жолындағы күресі
Қазақстанның тәуелсіздік жолындағы күресі – ұзақ та қиын, төзімділік пен ерлікті қажет еткен тарихи үдеріс. Бұл жолда қазақ халқы әр түрлі кезеңдерде өз тәуелсіздігін қорғап, өз жерін сақтап қалу үшін жанқиярлық күрес жүргізді. Тәуелсіздікке жету үшін талай ғасырлар бойы қазақ халқының ата-бабалары түрлі саяси және әскери күрестерге қатысып, басқыншыларға қарсы тұрды. Қазақтың тәуелсіздік жолындағы күресінің бірнеше маңызды кезеңдерін қарастырып өтейік.
1. Алғашқы күрестер (XV-XVII ғасырлар)
Қазақ халқының тәуелсіздік жолындағы күресі XV ғасырдың ортасында Қазақ хандығының құрылуымен басталды. Жошы ұрпақтары Қазақ хандығын құрып, өз тәуелсіздігін қорғау үшін түрлі көрші мемлекеттермен күрес жүргізді. Бірақ бұл күреске әрқашан шекарадағы көрші халықтар мен империялар, әсіресе Ресей мен Жоңғар хандығы үлкен кедергі болды.
Қазақ хандығының XV-XVII ғасырларда болған тарихи шайқастары, мысалы, Бұланты және Айғыржық шайқастары қазақ халқының тәуелсіздік үшін күрес жолындағы маңызды сәттері болды.
2. Жоңғар шапқыншылығы (XVII-XVIII ғасырлар)
XVII ғасырдың ортасында Қазақ жеріне Жоңғар хандығының басқыншылығы күшейді. Жоңғарлар қазақ жерін басып алу мақсатында бірнеше рет қиян-кескі соғыстар жүргізді. Қазақтар осы шапқыншылыққа қарсы ұлт-азаттық күрес бастады. 1723 жылы жоңғарлар қазақ жерін басып алған кезде, бұл оқиға «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» деп аталып, қазақ халқының басына үлкен қайғы әкелді.
Бірақ қазақ халқының есін жия алмаған кезде, 1726-1729 жылдары қазақ қолбасшысы Бұқар жырау мен Әбілқайыр ханның жетекшілігімен Жоңғарларға қарсы атақты Әбілқайыр хан мен оның серіктерінің батырлығымен күрес жүргізілді. 1729 жылы қазақ әскері Жоңғарларға қарсы жеңіске жетті.
3. XIX ғасырдағы ұлт-азаттық қозғалыстар
XIX ғасырда Ресей империясы қазақ жерін толықтай өзіне қосып алу үшін түрлі саясат жүргізді. Қазақ халқының тәуелсіздігін қорғау жолындағы күрестері осы кезеңде жаңа деңгейге көтерілді. Қазақ хандығының саяси құрылымы ыдырап, қазақтар Ресейдің әкімшілігіне тәуелді болды. Бірақ қазақ халқының тәуелсіздікке деген ұмтылысы тоқтамады.
Бұл кезеңде қазақтың көптеген батырлары, батырлар арасында Шоқан Уәлиханов, Кенесары Қасымұлының есімдері ерекше аталады. Кенесары Қасымұлы Ресей империясының отаршылдық саясатына қарсы күрес жүргізіп, бүкіл қазақ халқын біріктіруге тырысты. Бірақ Кенесарының күресі аяқталғаннан кейін де ұлт-азаттық қозғалыстары тоқтамады.
4. XX ғасырдағы революциялар және Кеңес кезеңі
1917 жылы Ресейде болған Ақпан және Қазан революцияларынан кейін, Қазақстанда да саяси өзгерістер орын алды. Қазақ халқының тәуелсіздікке деген ұмтылысы 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс арқылы көрініс тапты. 1916 жылғы көтеріліс қазақ халқының Ресей империясына қарсы соңғы үлкен қарсылықтарының бірі болды.
1920-1930 жылдардағы кеңес үкіметінің орнауы мен Қазақстанның Кеңес Одағында тұруы қазақ халқының тәуелсіздікке деген ұмтылыстарын жандандыра түсті. 1920 жылдары қазақтың көптеген саяси қайраткерлері, оның ішінде Әлихан Бөкейхан, Ахмет Байтұрсынұлы және Міржақып Дулатов, тәуелсіздік үшін күресті, бірақ Кеңес үкіметі тарапынан қуғын-сүргінге ұшырады.
5. Тәуелсіздікке жету (1991 жыл)
Қазақстанның тәуелсіздігіне жетуі XX ғасырдың соңында, 1991 жылы орын алды. Кеңес Одағының ыдырауы мен тәуелсіздікке деген ұмтылыс қазақ халқының тәуелсіздік алуына мүмкіндік берді. 1991 жылғы 16 желтоқсанда Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі тәуелсіздік туралы заңды қабылдады. Қазақстан тәуелсіздігін жариялап, егемен мемлекет ретінде халықаралық қоғамдастықта өзін танытты.
Қорытынды
Қазақ халқының тәуелсіздік жолындағы күресі – тарихтың әр кезеңінде үзілмей, үздіксіз жалғасты. Қазақтың әрбір ұрпағы өз тәуелсіздігі үшін күресіп, өз жерін сақтап қалу үшін жанқиярлықпен шайқасты. Қазіргі таңда Қазақстан тәуелсіз мемлекет ретінде өз даму жолын табуда, ал халықтың ерлікке толы тарихы ұрпақтар үшін баға жетпес мұра болып табылады.