Пианино – Музыкалық аспаптар әлеміндегі орны

Тақырыбы: Пианино – Музыкалық аспаптар әлеміндегі орны

Кіріспе

Пианино — әлемдегі ең танымал әрі көп қолданылатын музыкалық аспаптардың бірі. Оның дыбысы, күрделілігі мен әртүрлілігінен бөлек, пианино классикалық музыкадан бастап, джаз, рок және қазіргі заманғы музыка жанрларында кеңінен қолданылады. Пианиноның музыкалық мәдениетте алатын орны ерекше, өйткені ол музыканың тереңдігін түсінуге және әртүрлі жанрларда шығармашылық жасауға мүмкіндік береді. Пианиноның дамуы мен оның құрылымына, сондай-ақ музыкалық әлемдегі маңыздылығына тоқталып өтеміз.

Пианиноның тарихы

Пианиноның тарихы 18 ғасырдың басында басталады. Оның түпнұсқасы итальяндық шебер Бартоломео Креспи мен Себастиано де Маффи сияқты өнертапқыштардың еңбектерінен бастау алады. Бірақ пианиноның қазіргі түрін Бартоломео Кристофори ойлап тапқан деп саналады. Ол 1709 жылы алғашқы пиано аспабын жасаған. Пиано сөзі итальян тілінен аударғанда «жұмсақ» деген мағынаны білдіреді. Бұл аспаптың басқа клавишті аспаптардан басты ерекшелігі оның динамикалық мүмкіндіктері болды: пианино ішектерді басу арқылы әртүрлі қатты және жұмсақ дыбыстар шығара алады.

18 ғасырдың соңында пианиноның қазіргі түрі, яғни ішектердің көбірек тартылған және кеңейтілген түрі пайда болды. Бұл уақыттан бастап пианино тек классикалық музыкада ғана емес, басқа жанрларда да қолданылып, кеңінен таралды. 19 ғасырда пианиноның әртүрлі модельдері мен конструкциялары пайда болды, оның ішінде ең танымалы – Гранд пианино мен upright (тік пианино).

Пианиноның құрылымы

Пианиноның құрылымы қарапайым, бірақ ішіндегі механизмдер өте күрделі. Пианиноның негізгі бөліктері:

1. Клавиатура (пернелер)
   Пианиноның пернелері — бұл оның ең айқын бөлігі. Клавиатура 88 пернемен жабдықталған, олардың ішінде 52 ақ және 36 қара перне бар. Әрбір перне белгілі бір нотаны шығарады, бұл пианистің шығармаларын орындауда үлкен рөл атқарады. Пианиноның пернелері ағаштан жасалған, олардың астында металл механизмдер орналасады.
2. Ішектер
   Пианиноның ішектері металдан жасалады, олар белгілі бір ұзындыққа және кернеуге ие. Ішектер пернелерге сәйкес белгілі бір биіктікте тербеліп, дыбыс шығарады. Ішектердің ұзындығы мен кернеуі дыбыстың жоғары немесе төмен болуына әсер етеді.
3. Ұрғыштар (молоты)
   Пианист пернелерді басқан кезде, ішектің бетіне ұрғыштар әсер етеді. Ұрғыштар ішектерді соғу арқылы дыбыс шығарады. Олар әрбір перненің астында орналасқан, әр ұрғыш әртүрлі күшпен ішекті соғуға мүмкіндік береді.
4. Дыбыс қорабы
   Пианиноның ішіндегі ішектер мен ұрғыштардың дыбысы үлкен дыбыстық қорапта күшейтіледі. Бұл қорап ішектердің тербелісін күшейтеді, соның нәтижесінде дыбыс өте күшті әрі айқын болады.
5. Дамперлер
   Дамперлер ішектердің тербелісін тоқтататын механизмдер болып табылады. Пианист педальдарды басқанда, дамперлер ішектердің тербелісін тоқтатады, бұл дыбыстың ұзақтығын және үнінің өзгешелігін реттеуге мүмкіндік береді.

Пианиноның түрлері

Пианиноның бірнеше түрлері бар, олардың әрқайсысының өзіне тән ерекшеліктері мен қолданылу саласы бар. Ең танымал түрлері:

1. Гранд пианино
   Гранд пианино — бұл пианиноның ең үлкен және ең сапалы түрі. Оның ішектері кең, ұзын болып келеді, бұл оның дыбысын айқын әрі терең етеді. Гранд пианиноның пернелері өте сезімтал, бұл оны кәсіби орындаушылар үшін қолайлы етеді. Әдетте, гранд пианино концерттер мен үлкен залдарда пайдаланылады.
2. Тік пианино (upright)
   Тік пианиноның ішектері вертикальды орналастырылған. Бұл түрі компактті және аз орын алатын болғандықтан, көбінесе үйде немесе мектептерде қолдануға ыңғайлы. Оның дыбысы гранд пианиноға қарағанда әлдеқайда жұмсақ, бірақ әлі де сапалы.
3. Цифрлық пианино
   Цифрлық пианино — бұл электронды құрылғы, ол пианисттің нақты пианино сияқты ойнауына мүмкіндік береді, бірақ дыбыс күшейткіштер арқылы шығарылады. Цифрлық пианино жеңіл және көбірек функцияларды қолдайды, мысалы, түрлі дыбыстар мен эффектілерді қосуға болады.

Пианиноның музыкалық маңызы

Пианино — бұл музыкалық аспап, ол көптеген жанрларда қолданылады. Оның дауысы мен дыбыстық диапазоны әртүрлі музыкалық стильдер мен жанрларда шығармаларды орындауға мүмкіндік береді. Пианиноның музыкалық әлемдегі рөлі:

1. Классикалық музыка
   Пианино классикалық музыкада кеңінен қолданылады. Оның рөлі өте маңызды, себебі бұл аспаптың көмегімен көптеген ұлы композиторлар, соның ішінде Людвиг ван Бетховен, Вольфганг Амадей Моцарт, Фредерик Шопен және басқалар шығармаларын жазды және орындады. Пианино — олардың шығармашылығында негізгі аспап болды, өйткені ол музыкалық ырғақтар мен гармонияларды өте дәл жеткізеді.
2. Жаңа заманғы музыка
   Пианино қазіргі заманғы музыкада да кеңінен қолданылады. Рок, джаз, поп және басқа да жанрларда пианино музыканың негізгі аспабы болып табылады. Джазда, мысалы, пианистер импровизация жасай отырып, шығармаларды жаңа тұрпатта орындайды.
3. Кино және театр музыкасы
   Пианино кино және театр әлемінде де кеңінен қолданылады. Кинофильмдер мен спектакльдердегі музыкалық сүйемелдеулер көбінесе пианинода орындалады, себебі ол драмалық әсер мен эмоцияны күшейтуге мүмкіндік береді.
4. Халық музыкасы мен фольклор
   Пианино қазақтың және басқа халықтардың дәстүрлі әндері мен күйлерінде де қолданылады. Оған жеке туындыларды орындауда да кеңінен жүгінеді, себебі пианино халық музыкасының әуенін байыта түседі.

Пианиноның тәрбиелік маңызы

Пианино үйрену балалардың зейінін шоғырландыруға, шығармашылық қабілеттерін дамытуға, сондай-ақ музыкалық қабілеттерін жетілдіруге көмектеседі. Пианиноның үйрену барысында:

1. Музыкалық дағдыларды дамыту
   Пианино балалардың музыкалық дыбыстарды дұрыс тыңдай білуіне, ритм мен гармонияны сезіне білуіне көмектеседі. Бұл дағдылар кейін басқа музыкалық аспаптар мен музыкалық теорияны үйренуге жол ашады.
2. Тұлғалық даму
   Пианино үйрену адамның тәртібін, шыдамдылығын және еңбекқорлығын арттырады. Ол өз бетімен жетістікке жетуге ұмтылуға және қиындықтарды жеңуге үйретеді.

Қорытынды

Пианино — әлемдік музыкалық мәдениетте маңызды орын алатын аспап. Оның дыбысы мен құрылымы музыкадағы терең мағына мен әртүрлі эмоцияларды жеткізуге мүмкіндік береді. Пианиноның тарихы бай, оның даму жолы тереңде жатыр. Осы аспаптың көмегімен көптеген ұлы композиторлар мен орындаушылар өз шығармаларын дүниеге әкелген. Пианино тек музыка үшін ғана емес, адамның жеке дамуы үшін де маңызды құрал болып табылады.