Ежелгі Египет мәдениеті мен тарихы туралы реферат
Ежелгі Египет мәдениеті мен тарихы әлемдегі ең көне әрі ең ұзаққа созылған өркениеттердің бірі ретінде әлем тарихында ерекше орын алады. Бұл мәдениет Ніл өзенінің бойында дамыды және оның ықпалы тарихтың түрлі кезеңдерінде сезілді. Египет мәдениеті тек өзінің өнерімен, архитектурасымен, ғылымымен ғана емес, сонымен қатар діни түсініктері, басқару жүйесі мен қоғамдық құрылымымен де танымал.
1. Египет тарихының негізгі кезеңдері
Ежелгі Египеттің тарихы бірнеше кезеңдерге бөлінеді, олардың әрқайсысы өзіне тән ерекшеліктерімен сипатталады.
1.1. Египеттің бірігуі (б.з.д. 3100-2650 жж.)
Египет тарихы Ніл өзенінің бойында басталғанымен, бастапқыда екі түрлі мемлекет — Жоғарғы және Төменгі Египет өмір сүрді. Бұл екі мемлекеттің бірігуі арқылы Египет біртұтас мемлекетке айналды. Бұл кезеңде Египеттегі алғашқы фараон, Нармера, біртұтас мемлекетті құрды.
1.2. Ежелгі патшалық (б.з.д. 2650-2150 жж.)
Ежелгі патшалық кезеңінде Египет өзінің күшті саяси жүйесін құрып, әлемдегі ең керемет архитектуралық құрылымдарды салуға кірісті. Бұл кезеңде ең әйгілі Гиза пирамидасы салынды. Сонымен қатар, пирамидалар мен басқа да сәулет ескерткіштері Египеттің әлеуметтік және діни құрылымын білдіретін маңызды белгілер болды.
1.3. Орта патшалық (б.з.д. 2055-1650 жж.)
Орта патшалық кезеңінде Египет экономикалық және саяси тұрақтылыққа қол жеткізіп, көрші елдермен сауда жасай бастады. Бұл кезеңде Египетте мәдениет пен әдебиет жаңа деңгейге көтерілді. Бұл кезеңнің үлкен жетістіктерінің бірі — әдеби шығармалардың, әсіресе поэзияның дамуы.
1.4. Жаңа патшалық (б.з.д. 1550-1070 жж.)
Жаңа патшалық Египет тарихындағы ең күшті және ұлы кезең болды. Бұл кезеңде Египет империясы шекараларын кеңейтіп, көрші халықтарға қарсы бірнеше жорықтар жасады. Бұл кезеңнің ұлы фараондарының бірі — Рамсес II. Сондай-ақ, Хатшепсут сияқты әйел фараондар да осы кезеңде билік жүргізді. Жаңа патшалықта Египет ғылымы, медицина және астрономия салаларында үлкен жетістіктерге жетті.
1.5. Кейінгі кезеңдер (б.з.д. 1070-30 жж.)
Египет өркениетінің соңғы кезеңдері тұрақсыздыққа толы болды. Бұл кезеңде Египет бірнеше рет сыртқы күштермен, мысалы, ассириялықтармен, парсылармен және соңында римдіктермен бағындырылды. Б.з.д. 30 жылы Египет Рим империясының құрамына енді.
2. Египет мәдениеті мен өнері
Ежелгі Египет мәдениеті өзінің салт-дәстүрлері, діни наным-сенімдері мен өнерімен әлем мәдениетіне айтарлықтай ықпал етті.
2.1. Египет діні мен мифологиясы
Египеттегі дін негізінен көпқұдайшылыққа сүйенді. Құдайлар әртүрлі табиғи құбылыстар мен әлеуметтік құрылымдарға жауапты болды. Египеттіктердің ең маңызды құдайларының бірі — Ра (күн құдайы), Осирис (өлім мен қайта тірілу құдайы), Исис (махаббат пен отбасы құдайы) және Анубис (өлім мен мәйіттер құдайы). Осы құдайлардың өмірі мен іс-әрекеттері мифтер мен аңыздарда баяндалды.
2.2. Египет архитектурасы мен өнері
Египет архитектурасы өзінің ұлы құрылымдарымен танымал. Әлемнің жеті кереметінің бірі — Гиза пирамидалары. Бұған қоса, Египетте көптеген храмдар мен басқа да ғибадатханалар салынды. Египет өнері көбінесе фараондардың, құдайлардың бейнелерін бейнелейтін және халықтың күнделікті өмірін көрсететін көркем туындылардан тұрды. Симметрия мен тұрақтылық египет өнерінің негізгі ерекшелігі болды.
2.3. Египет жазуы
Египеттегі жазу жүйесі — иероглифтер арқылы жүзеге асты. Бұл жазу жүйесі суреттер мен символдардан тұратын, тек қана тексерілген мамандар оқи алатын өте күрделі жүйе болды. Иероглифтер көбінесе тасқа, папирусқа немесе басқа материалдарға жазылды.
3. Египет қоғамы мен әлеуметтік құрылымы
Египет қоғамы күрделі әлеуметтік құрылымнан тұрды. Оның ең жоғары сатысында фараон болды. Фараон елдің саяси және діни жетекшісі ретінде халыққа билік жүргізді. Одан кейін аристократия мен діни қызметкерлер тұрды, олар маңызды басқару лауазымдарын иеленді. Ал қарапайым халық — диқандар мен қолөнершілер — жер өңдеумен және басқа да жұмыстармен айналысты. Құлдар ең төменгі сатыда болды.
4. Қорытынды
Ежелгі Египет мәдениеті мен тарихы — әлемдік тарихтағы ең бай, дамыған және ұзақ уақыт бойы сақталған өркениеттердің бірі. Египет ғылымы, өнері, архитектурасы мен діні қазіргі заманғы қоғамдар үшін маңызды сабақ болып қала береді. Бұл мәдениет ғасырлар бойы көптеген халықтарға әсер етіп, өзінің бай мұрасын бүгінгі күнге дейін сақтап келеді.