Адам ағзасының құрылымы мен қызметі
Кіріспе
Адам ағзасы – жоғары ұйымдасқан тірі жүйе, оның құрылымы мен қызметі бір-бірімен тығыз байланысты. Әрбір ағза өзінің тіршілік етуін қамтамасыз ету үшін түрлі физиологиялық процестерді жүзеге асырады. Адам ағзасының құрылымы мен қызметін түсіну биология ғылымының маңызды салаларының бірі болып табылады. Бұл рефератта адам ағзасының негізгі құрылымдары мен олардың атқаратын қызметтері туралы сөз қозғалады.
Адам ағзасының құрылымы
Адам ағзасы күрделі жүйелерден, мүшелерден және ұлпалардан тұрады. Әрбір құрылымдық элементтің өзіне тән қызметі бар. Адам ағзасының құрылымын үш деңгейге бөлуге болады: ұлпалар, мүшелер және жүйелер.
- Ұлпалар
Ұлпалар — ұқсас құрылымға және атқаратын қызметке ие жасушалар тобы. Адам ағзасында төрт негізгі ұлпа бар:- Эпителий ұлпасы — ағзаның ішкі және сыртқы беттерін жабады, зат алмасу процестеріне қатысады. Мысалы, тері эпителийі, асқазан эпителийі.
- Таңдамалы ұлпа — бұл ұлпа клеткаларында негізгі функциясы қоздырушы импульстарды қабылдау мен тасымалдау болып табылады. Бұл ұлпа жүйке жүйесінің негізін құрайды.
- Бұлшықет ұлпасы — дененің қозғалысын қамтамасыз етеді. Бұлшық ет ұлпасы үш түрге бөлінеді: қаңқа, жүрек және тегіс бұлшықеттер.
- Дәнекер ұлпа — ағзаны қолдау, қоректендіру, қорғау қызметтерін атқарады. Бұл ұлпа сүйектер мен қан тамырларын құрайды.
- Мүшелер
Мүшелер — арнайы қызмет атқаратын бірнеше ұлпалардың бірігуінен пайда болады. Мысалы, жүрек, өкпе, асқазан сияқты мүшелер әртүрлі ұлпалардан тұрады және олардың әрқайсысының атқаратын маңызды қызметтері бар. - Жүйелер
Адам ағзасында бірнеше жүйе бар. Әрбір жүйе бір-бірімен тығыз байланысты мүшелердің жиынтығы болып табылады. Мысалы, ас қорыту жүйесі, тыныс алу жүйесі, жүйке жүйесі және т.б.
Адам ағзасының қызметтері
Адам ағзасының қызметтері оның тіршілік етуіне, денсаулығын сақтауына, қоршаған ортамен қарым-қатынас жасауына мүмкіндік береді. Адам ағзасының қызметтерін бірнеше негізгі категорияға бөлуге болады:
- Тіршілік әрекеті және энергия алмасу
Адам ағзасы қоректену, тыныс алу және зат алмасу арқылы энергия алады. Ағзада тамақтану кезінде асқорыту жүйесі тағамды қорытқаннан кейін қажетті заттар қанға сіңеді. Бұл процестер клеткаларға энергия мен құрылымдық элементтер береді. - Қозғалыс
Адамның қозғалысы жүйке жүйесі мен бұлшықет жүйесінің үйлесімді жұмыс істеуіне байланысты жүзеге асады. Бұлшықеттердің жиырылуы мен босатылуы қозғалыстарды қамтамасыз етеді. Қаңқа бұлшықеттері дененің негізгі қозғалыстарын орындаса, тегіс бұлшықеттер органдардың қызметін реттейді. - Тыныс алу
Тыныс алу жүйесі ағзаның оттегін алуын және көмірқышқыл газын шығаруды қамтамасыз етеді. Өкпеде оттегі қанға сіңіп, көмірқышқыл газын шығару процесі жүзеге асады. - Қорғаныш және иммундық қызмет
Адам ағзасында иммундық жүйе бар, ол ағзаны түрлі жұқпалы аурулардан қорғайды. Иммундық жүйе ағзаға енген патогенді микроорганизмдерді танып, оларды жояды. Сонымен қатар, тері және шырышты қабықтар да ағзаны сыртқы зиянды факторлардан қорғайды. - Сезім және жүйке жүйесінің қызметі
Адам ағзасында жүйке жүйесі орталық және перифериялық жүйелерден тұрады. Ол сыртқы әлеммен қарым-қатынас жасауға, дене мүшелерінің жұмысын реттеуге және денсаулықты сақтау үшін маңызды ақпараттарды өңдеуге жауапты. - Даму және көбею
Адам ағзасы ұрпақ қалдыру үшін көбею жүйесіне ие. Бұл жүйе ұрықтану